Oświadczenie organizacji społecznych po wyborach parlamentarnych 2023
17 października Państwowa Komisja Wyborcza ogłosiła wyniki wyborów parlamentarnych.
Zjednoczona Prawica z wynikiem 35% głosów nie uzyskała wystarczającego poparcia do dalszego sprawowania władzy. Większy mandat zaufania uzyskały trzy ugrupowania pozostające do tej pory w opozycji: KO, Trzecia Droga i Nowa Lewica, na które zagłosowało 54% wyborczyń i wyborców.
W wyborach udział wzięło 74% osób uprawnionych do głosowania, w tym niemal 70% ludzi młodych. Tak wysoka frekwencja nie tylko ustanowiła rekord w historii demokratycznej Polski, ale włączyła nas do czołówki 5 krajów europejskich o najwyższej frekwencji wyborczej. To wielki sukces społeczeństwa obywatelskiego i poważne zobowiązanie dla tych, którzy obejmą teraz władzę.
Zakończył się okres wielkiej mobilizacji społeczeństwa obywatelskiego wokół najważniejszego aktu demokracji parlamentarnej, jakim są wybory powszechne. Polki i Polacy potwierdzili swoje przywiązanie do demokracji, wolności i swobód obywatelskich, prawa do decydowania kto i jak w ich imieniu będzie rządził. Świadczy o tym nie tylko rekordowa frekwencja, ale i bezprecedensowe zaangażowanie dziesiątek organizacji społecznych i wielu tysięcy ludzi w działania na rzecz równych, powszechnych i uczciwych wyborów, prowadzone w okresie przedwyborczym i w samym dniu wyborów.
Monitorowanie prawa i procesu wyborczego, sposobu organizacji wyborów, prowadzenia i finansowania kampanii przez komitety wyborcze, obserwacja oddawania i liczenia głosów, akcje edukacyjne i informacyjne, społeczne kampanie zachęcające do udziału w głosowaniu - wszystkie te działania są dowodem obywatelskiej dojrzałości i odpowiedzialności. Są też wyrazem skuteczności solidarnej współpracy organizacji społecznych.
Organizacje społeczne, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom społecznym, sformułowały i przedstawiły również ponadpartyjne, obywatelskie propozycje zmian prawnych i konkretnych polityk społecznych w obszarze przywracania praworządności, ochrony praw kobiet, mniejszości, osób z niepełnosprawnościami, klimatu i środowiska, oświaty, kultury, mediów publicznych, aktywności społecznej. Działanie to wypływało z poczucia odpowiedzialności za kształt i przyszłość polskiego państwa i integralność naszej wspólnoty. Pokazaliśmy, że mamy pomysł na Polskę, w której każda i każdy może czuć się u siebie i uczestniczyć w tworzeniu dotyczących go rozwiązań; że potrafimy zainspirować ugrupowania polityczne do dialogu i programowej debaty.
Wybory, jak wskazywaliśmy w publikowanych przez nas stanowiskach, apelach, analizach i raportach, zorganizowane i prowadzone były w sposób niezapewniający równych praw i możliwości wszystkim ugrupowaniom. Zjednoczona Prawica wprowadziła w ostatniej chwili zmiany dające jej przewagę wyborczą. Dla osiągnięcia politycznych korzyści zarządziła w dniu wyborów ogólnokrajowe referendum, będące w istocie plebiscytem poparcia dla jej polityk, narzędziem dyskredytowania konkurentów. Na niespotykaną w Polsce skalę wykorzystywała w kampanii instytucje i zasoby państwowe, w tym publiczne media, Pocztę Polską i spółki Skarbu Państwa na czele z Orlenem. Funkcjonariusze rządowi i polityczni nominaci nadużywali swojej pozycji do prowadzenia kampanii oraz atakowania i oczerniania politycznych oponentów.
Mimo tych wszystkich zabiegów zdecydowana większość Polek i Polaków opowiedziała się przeciw kontynuacji rządów Zjednoczonej Prawicy, obdarzając zaufaniem trzy ugrupowania opozycyjne. Wysoka frekwencja wyborcza nie przełożyła się na równie liczne uczestnictwo w zarządzonym w dniu wyborów ogólnopolskim referendum. 40% udział w referendum przesądził o niewiążącym charakterze jego wyników.
Przed nami okres formowania nowego parlamentu i tworzenia rządu. Jako organizacje społeczne działające na rzecz rozwoju demokracji, ochrony praw człowieka oraz budowy silnego społeczeństwa obywatelskiego oczekujemy, że większość parlamentarna i rząd utworzony przez zwycięskie ugrupowania będą realizować swoje wyborcze zapowiedzi i zobowiązania: przywracania praworządności, odbudowy demokratycznych struktur państwa, wprowadzania polityk służących rozwojowi kraju i sprawiedliwości społecznej oraz reform odpowiadających na cywilizacyjne wyzwania XXI wieku, w tym wyzwania klimatyczne, środowiskowe i demograficzne. Liczymy, że będą czynili to z poszanowaniem prawa oraz praw wszystkich osób, w tym praw kobiet, dzieci, mniejszości, osób narażonych na dyskryminację i wykluczenie, w zgodzie z Konstytucją, z troską o wszystkich mieszkańców i mieszkanki naszego kraju, również tych, którzy głosowali na inne ugrupowania lub nie poszli do wyborów.
Wynik wyborów stawia przed organizacjami społeczeństwa obywatelskiego zadanie dalszej pracy na rzecz wzmacniania, zakorzeniania i odnowy demokracji, ochrony praworządności, promocji wartości europejskich, zwiększania aktywności obywatelskiej, szczególnie wśród ludzi młodych, którzy pokazali w dniu wyborów swoją wolę udziału w życiu publicznym i gotowość do konstruktywnej debaty. Musimy dać im głos i przestrzeń działania i wpływu na rzeczywistość społeczną i polityczną. Musimy też szukać dialogu i porozumienia z osobami o odmiennych poglądach, działać na rzecz budowy solidarności i wzajemnego zaufania, wzmacniania więzi społecznych, solidarnego stawiania czoła cywilizacyjnym wyzwaniom, odrodzenia wspólnoty.
Jako organizacje społeczeństwa obywatelskiego będziemy wskazywać błędy, nieprawidłowości i niedostatki publicznych polityk, domagać się ich naprawy i proponować możliwe rozwiązania. Będziemy monitorować działania władz publicznych i zarządzanych przez nie instytucji. Będziemy krytykować, protestować i interweniować, kiedy łamane będzie prawo, podważane zasady demokracji, odbierane lub ograniczane nasze obywatelskie prawa. Taka jest rola i zadanie niezależnego społeczeństwa obywatelskiego, które tworzy fundament silnej demokracji.
Dziękujemy wszystkim, którzy z nami działali i działają. Przed nami wybory samorządowe i wybory europejskie. Od nas również zależy, czy uda nam się wzmocnić polską samorządność i nasze miejsce i rolę w europejskiej wspólnocie.
- Akcja Demokracja
- Alliance4Europe
- Amnesty International Polska
- Dolnośląska Federacja Organizacji Pozarządowych
- Edukacja w Działaniu
- Edukacyjna Fundacja im. Romana Czerneckiego
- Forum Darczyńców w Polsce
- Fundacja Civis Polonus
- Fundacja CultureLab (Mapuj Pomoc)
- Fundacja dla Polski | Fundusz Obywatelski im. Henryka Wujca
- Fundacja EduTank
- Fundacja Edukacyjna Przedsiębiorczości
- Fundacja Feminoteka
- Fundacja Greenmind
- Fundacja im. Stefana Batorego
- Federacja Konsumentów
- Fundacja Kongres Obywatelskich Ruchów Demokratycznych
- Fundacji Kultura Liberalna
- Fundacja Lasy i Obywatele
- Fundacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny FEDERA
- Fundacja na rzecz Praw Ucznia
- Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana
- Fundacja OFF school
- Fundacja ONI
- Fundacja Ośrodka KARTA
- Fundacja Panoptykon
- Fundacja Pole Dialogu
- Fundacja Przestrzeń dla edukacji
- Fundacja Res Publica
- Fundacja Rodzić po Ludzku
- Fundacja Rozwój TAK - Odkrywki NIE
- Fundacja Stocznia
- Fundacja Szkoła Liderów im. Z. Pełczyńskiego
- Fundacja Szkoły w Chmurze
- Fundacja Teach for Poland
- Fundacja Varia Posnania
- Fundacja Widzialne
- Fundacja Wolności
- Fundacja “Wolne Sądy”
- Helsińska Fundacja Praw Człowieka
- Inicjatywa “Nasz Rzecznik”
- Inicjatywa obywatelska “Chcemy całego życia!”
- Inicjatywa Wiosna Bez Barier
- Inicjatywa "Wolna Szkoła"
- Inicjatywa Wschód
- Instytut Spraw Publicznych
- Instytut Prawa i Społeczeństwa INPRIS
- Instytut Bezpieczeństwa Społecznego
- Kampania Przeciw Homofobii
- Klub Inteligencji Katolickiej w Warszawie
- Koalicja Klimatyczna
- Komitet Obrony Demokracji
- Konsorcjum Migracyjne
- Krajowe Forum Oświaty Niepublicznej
- Krytyka Polityczna (Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego)
- Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych OFOP
- Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie “Niebieska Linia” Instytut Psychologii Zdrowia PTP
- Ogólnopolski Strajk Kobiet
- Ośrodek Działań Ekologicznych “Źródła”
- Otwarta Rzeczpospolita - Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii
- Pracownia na rzecz Wszystkich Istot
- Polska Fundacja im. Roberta Schumana
- Polskie Stowarzyszenie im. Janusza Korczaka
- Protest z Wykrzyknikiem
- Ruch Społeczny Obywatele dla Edukacji
- Ruch społeczny NIE dla chaosu w szkole
- SOS dla Edukacji
- Sieć Obywatelska Watchdog Polska
- Stowarzyszenie BoMiasto
- Stowarzyszenie dO!PAmina lab
- Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA
- Stowarzyszenie Inicjatywa Kobiety Piaseczno
- Stowarzyszenie Interwencji Prawnej
- Stowarzyszenie Prokuratorów Lex Super Omnia
- Stowarzyszenie Tkalnia
- Społeczne Towarzystwo Oświatowe STO
- Stowarzyszenie Umarłych Statutów
- Wałbrzyska Rada Kobiet
- Wielkopolska Rada Koordynacyjna Związek Organizacji Pozarządowych
- Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych (WRZOS)
- Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych
- Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć
