Nadzór nad bezpieczeństwem produktu

Każdemu z nas może zdarzyć się kupienie takiej rzeczy, w której po jakimś czasie ujawnią się niebezpieczne właściwości, mogące spowodować powstanie szkody na naszym mieniu lub, co gorsze, na osobie. Obecnie dochodzenie naszych praw w takiej sytuacji jest ułatwione, gdyż kwestia odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez produkt niebezpieczny jest wprost uregulowana w kodeksie cywilnym (art. 449 (1) - 449 (11)). Z przepisów tych możemy dowiedzieć się m.in. o tym:

Produktem w rozumieniu kodeksu jest każda rzecz ruchoma, nawet wtedy, gdy zostanie połączona z inną rzeczą. Produktem jest również taka rzecz, która w żaden sposób nie została przetworzona przed wprowadzeniem jej do obrotu (a więc wszelkiego rodzaju surowce i komponenty). Za produkt prawo uznaje także zwierzęta i energię elektryczną. Natomiast nie można zaliczać do kategorii produktów tzw. dóbr niematerialnych (czyli różnego rodzaju rezultatów twórczości), choć większość prawników dopuszcza tu wyjątek w przypadku programów komputerowych, pod warunkiem jednak, że zostaną one zainstalowane w innych produktach (np. komputerze, samochodzie czy samolocie).

Produkt niebezpieczny to taka rzecz, która nie zapewnia ci takiego bezpieczeństwa, jakiego możesz od niej oczekiwać przy uwzględnieniu jej normalnego zużycia. O tym, czy produkt jest bezpieczny, decydują okoliczności z chwili wprowadzenia go do obrotu (zwłaszcza sposób zaprezentowania go na rynku, jego wygląd lub oznakowanie oraz podane informacje na temat jego właściwości).

Produkt bezpieczny z kolei to taki, który w zwykłych lub innych, dających się rozsądnie przewidzieć, warunkach jego używania, włączając czas korzystania z tego produktu, nie stwarza wobec ciebie żadnego zagrożenia lub jedynie stwarza zagrożenie znikome, dające się pogodzić z jego zwykłym używaniem.

Zapamiętaj!

Roszczeń z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny możesz dochodzić:

Nie ma znaczenia czy szkodę wywołał produkt nowy lub taki, który należy do pierwszego właściciela; swoich roszczeń możesz dochodzić także wtedy, gdy nabyta rzecz była już używana (warunkiem powstania odpowiedzialności za szkodę jest istnienie niebezpiecznej właściwości rzeczy w chwili wprowadzenia jej do obrotu).

Dla uznania produktu za niebezpieczny nie jest istotne, czy towar jest zdatny do użytku zgodnie z jego przeznaczeniem (nie ma tu znaczenia, czy produkt posiada wady w rozumieniu przepisów o rękojmi, gdyż za niebezpieczną może być uznana rzecz w pełni sprawna, lecz stwarzająca samo zagrożenie z uwagi na inne swe cechy, jak np. użycie niewłaściwych substancji do jej wytworzenia). Nie możesz żądać uznania nabytego przez ciebie produktu za niebezpieczny tylko dlatego, że później wprowadzono na rynek podobny, ale ulepszony produkt.

Sprawdź czy produkt ma instrukcję w języku polskim. Informacja o nabywanym produkcie powinna być zrozumiała tak dla ciebie, jak i dla każdego innego, potencjalnego użytkownika takiej rzeczy, w tym powinna określać sposób korzystania z rzeczy, wskazywać na specyficzne jej właściwości, o ile występują, oraz jak postąpić w sytuacji zagrożenia. W odniesieniu do niektórych towarów, o bardzo skomplikowanym charakterze albo przeznaczonych np. dla dzieci, instrukcje ich użycia powinny dodatkowo zawierać zdjęcia lub rysunki, które pomogą ci zrozumieć ich treść.

Nie możesz natomiast na omawianych zasadach dochodzić szkód powstałych na samym produkcie, gdyż w tej kwestii zastosowanie będą miały odpowiednie przepisy dotyczące najczęściej rękojmi lub gwarancji jakości sprzedanego towaru.

Jeżeli już stwierdzisz, że wyrządzenie szkody nastąpiło z winy produktu posiadającego niebezpieczne cechy, pora ustalić tego, do kogo skierujesz swoje roszczenia. Katalog tych osób (podmiotów) jest następujący:

1. Producent produktu finalnego

w każdym przypadku powstania szkody na twojej osobie oraz w przypadku szkody na mieniu, lecz jedynie wtedy, gdy zniszczone lub uszkodzone rzeczy należą do rzeczy używanych przez ciebie tylko do osobistego użytku; ponadto jej wartość nie może być niższa niż kwota będąca równowartością 500 EURO (przy szkodzie o niższej wartości możesz żądać odszkodowania w oparciu o ogólne przepisy odszkodowawcze, zawarte w art. 415- 449 kodeksu cywilnego).

Kodeks cywilny dopuszcza wyłączenie odpowiedzialności producenta gdy:

jest nim każdy, kto wytwarza niebezpieczny produkt w zakresie swojej działalności gospodarczej,

jest on głównym podmiotem, do którego możesz skierować swoje żądania,

ponosi on wobec ciebie nieograniczoną odpowiedzialność, która nie jest uzależniona od jego winy ( odpowiada on na zasadzie ryzyka),

ma on ustawowy obowiązek wprowadzania do obrotu tylko bezpiecznych produktów;

2. Wytwórca materiału, surowca lub komponentu użytego do wytworzenia produktu finalnego

nie wprowadził on produktu do obrotu (szkoda powstała na skutek używania produktu np. na etapie jego produkcji lub prezentacji),

wprowadził produkt do obrotu poza zakresem swojej działalności gospodarczej,

niebezpieczne cechy produktu nie istniały w chwili wprowadzania go do obrotu, a pojawiły się dopiero później, np. na skutek niezachowania wymogów w zakresie bezpieczeństwa, nie zamieszczenie przez dystrybutora oznaczeń lub informacji zaleconych przez wytwórcę produktu, niewłaściwe jego zastosowanie,

nie można było przewidzieć niebezpiecznych właściwości produktu przy uwzględnieniu stanu nauki i techniki aktualnego w chwili wprowadzenia produktu do obrotu

gdy niebezpieczne właściwości wyniknęły na skutek zastosowania obowiązujących przepisów prawa, które wymagają np. użycia określonych składników do wytworzenia produktu lub odpowiednich ich proporcji (ale tylko w sytuacji, gdy producent miał do wyboru wyprodukowanie niebezpiecznego produktu lub złamanie prawa).

3. Quasi – producent

odpowiada on tak jak producent, chyba że udowodni on, że wyłączną przyczyną szkody była wadliwa konstrukcja samego produktu lub wskazówki producenta;

4. Importer

jest nim każdy, kto podaje się za producenta przez umieszczenie na produkcie swojej nazwy, maku przemysłowego lub innego maku odróżniającego (np. hipermarket, który otrzymuje do sprzedaży produkt od nieznanego klientowi producenta i sam się za tego producenta podaje),

ponosi on wobec ciebie taką odpowiedzialność jak producent;

5. Zbywca produktu

jest nim każdy, kto w zakresie swojej działalności gospodarczej wprowadza do obrotu krajowego produkt pochodzenia zagranicznego, ponosi on wobec ciebie taką odpowiedzialność jak producent;

Zapamiętaj !

jest nim ten, kto w zakresie swojej działalności gospodarczej zbył produkt niebezpieczny (najczęściej jego sprzedawca), nie ponosi on wobec ciebie odpowiedzialności, jeżeli wciągu 1 miesiąca od daty zawiadomienia go o szkodzie wskaże tobie, jako poszkodowanemu, osobę i adres producenta towaru, wytwórcę surowca lub komponentu, quasi -producenta, importera lub – w przypadku niemożności ich wskazania – osobę i adres tego, od kogo sam nabył niebezpieczną rzecz.

Nie będziesz mógł żądać odszkodowania, jeżeli nie jesteś w stanie wskazać, od kogo towar pochodzi lub od kogo nabyłeś niebezpieczną rzecz. Dlatego, w miarę możliwości, staraj się przechowywać dowody zakupu (faktury, rachunki, paragony).

Twoje roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu po 3 latach od dnia, w którym dowiedziałeś się o szkodzie i o osobie odpowiedzialnej za jej naprawienie (przesłanki te muszą być spełnione łącznie). Roszczenie to definitywnie wygasa po upływie 10 lat od momentu wprowadzenia produktu do obrotu.