Etapy konsumenckiego postępowania upadłościowego w sądzie

Jeżeli sąd przyjmie wniosek o ogłoszenie upadłości i nie stwierdzi braków koniecznych do uzupełnienia, rozpoczyna się właściwe postępowanie upadłościowe.

Pierwszym jego etapem jest wydanie przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości konsumenta.

W ogłoszeniu sąd stwierdza, wobec kogo toczy się postępowanie oraz wzywa wierzycieli do zgłaszania roszczeń finansowych wobec konsumenta w terminie miesiąca od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Dodatkowo, sąd w postanowieniu wzywa osoby, którym przysługują prawa oraz prawa i roszczenia osobiste dotyczące nieruchomości należącej do konsumenta, jeżeli nie zostały ujawnione w księdze wieczystej, do ich zgłaszania w terminie miesiąca od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Jeżeli tego nie zrobią w tym terminie, utracą prawo do powoływania się na nie w postępowaniu sądowym. Ponadto wyznacza sędziego-komisarza i syndyka oraz stwierdza, że wobec konsumenta toczy się postępowanie upadłościowe obejmujące likwidację majątku.

Od tego momentu swoje działania rozpoczyna syndyk. Sprawdza on dokładnie majątek dłużnika, wycenia jego wartość oraz sprawdza wszystkie wierzytelności konsumenta.  Głównym zadaniem syndyka jest sprzedaż majątku dłużnika, ale nie tylko. Będzie on przykładowo reprezentował interesy dłużnika w toczących się postępowaniach albo dochodził zapłaty od innych osób winnych pieniądze dłużnikowi.

Następnie tworzony jest plan podziału. Wskazywane jest w nim, w jakim stopniu oraz którzy wierzyciele zostaną zaspokojeni pieniędzmi uzyskanymi ze sprzedaży majątku dłużnika. Ponieważ postępowanie upadłościowe konsumenckie jest postępowaniem likwidacyjnym, cały majątek dłużnika zostanie sprzedany w celu zaspokojenia wierzycieli. Wyjątkiem jest sprzedaż domu lub mieszkania, w którym dłużnik zamieszkuje. Jeżeli po sprzedaży mieszkania dłużnik nie ma, gdzie zamieszkać, sąd może wydzielić z kwoty uzyskanej ze sprzedaży część środków pieniężnych, które będą przeznaczone na opłacenie czynszu najmu mieszkania dla dłużnika przez okres co najmniej 12 miesięcy, ale nie dłużej niż  24 miesiące. Jeżeli dłużnik chce uniknąć sprzedaży nieruchomości albo innych cennych przedmiotów, może na etapie wniosku, jak i w dalszym toku postępowania złożyć wniosek o zawarcie układu z wierzycielami. Oczywiście to rozwiązanie jest uzależnione od postawy wierzycieli oraz od tego, czy treść propozycji układu zrealizuje podstawowe cele postępowania upadłościowego (oddłużenie konsumenta oraz zaspokojenie w jak największym stopniu jego wierzycieli). W każdym razie wbrew woli dłużnika układ nie zostanie przyjęty.

Jeżeli po wykonaniu planu podziału środków uzyskanych ze sprzedaży majątku dłużnika, nadal pozostają długi do spłaty, sąd ustanawia tzw. plan spłaty, w którym wyznacza dłużnikowi kwotę miesięczną, jaką musi płacić na rzecz wierzycieli przez maksymalnie 36 miesięcy. Kwota wyznaczona przez sąd będzie uwzględniać możliwości płatnicze dłużnika, jego sytuację życiową i rodzinną oraz wysokość pozostałych do spłaty zobowiązań. W okresie tych trzech lat dłużnik musi sumiennie wykonywać wszystkie nałożone przez sąd obowiązki oraz regularnie dokonywać spłat zgodnie z planem spłat. Konsekwencją zaniedbania w tym zakresie jest umorzenie postępowania, czyli m.in. brak możliwości umorzenia zobowiązań konsumenta oraz brak możliwości złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez kolejne 10 lat. Jeżeli sytuacja życiowa i finansowa dłużnika się zmieni, np. zmniejszą się lub zwiększą jego dochody, sąd może zmienić plan spłaty i dostosować wysokość ustalonych spłat.

Może się zdarzyć tak, że sytuacja materialna i życiowa konsumenta jest bardzo trudna. W takim wypadku, jeżeli sąd dojdzie do wniosku, że konsument nie byłby zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, umarza zobowiązania finansowe upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.

W pozostałych przypadkach po wykonaniu planu spłaty pozostała niespłacona w toku postępowania kwota długów zostanie umorzona. To chyba najbardziej oczekiwany moment postępowania upadłościowego i zarazem jego koniec. W postanowieniu o wykonaniu planu spłaty i umorzeniu zobowiązań upadłego sąd orzeka, które zobowiązania ulegają umorzeniu.

I tu uwaga! Nie podlegają  umorzeniu zobowiązania:

• o charakterze alimentacyjnym, np.: zasądzone przez sąd alimenty na dziecko, albo kwoty wypłacone z Funduszu Alimentacyjnego,
• zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, np.: zasądzona przez sąd renta, którą mamy płacić na rzecz poszkodowanego w wypadku przy pracy;
• zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny, a także do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie, jak również zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem np.: wymierzona w wyroku karnym skazującym kara grzywny oraz nawiązka na rzecz określonej organizacji społecznej;
• zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił (zataił), a  wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.

Dlatego tak ważne jest wskazanie we wniosku absolutnie wszystkich długów i wszystkich wierzycieli. 

Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji , finansowanego z Funduszy EOG